Ferik İbrahim Paşa
( d. 1815 İstanbul - ö. 1891 Üsküdar ) İlk Türk ressam
İlk yağlıboya ressamımız olarak isim yapan Ferik İbrahim Paşa'yı Mırati Mühendishane ve Elvahı Nakşiye kolleksiyonları, ( 1) ilk Türk Ressamı olarak tescil etmektedir.
İlk ressamlarımızın yetiştirildiği Mühendishanei Berrii Hümayun’u 1835 yılında bitirdi. Mühendishanei Berrii Hümayun'u bitirdikten sonra Avrupa'ya gönderilen 10 öğrenciden 2’si resim sanatını öğrenmeleri için yollanmıştı. Bu iki öğrenciden Ferik İbrahaim Paşa diğeri ise diğeri de Mülazım Sani İbrahim Efendiydi. Sanat tarihimizde ilk Türk ressamı olarak şerefli bir yer alan İbrahim Paşa Nizamı Cedid Yüzbaşıları’ndan Konya’lı Kulaksız Mustafa Paşa’nın oğludur.
Ferik İbrahim Paşa'nın resim öğrenimi için gittiği ülke başkentinin Viyana mı veya Londra mı olduğu net olarak bilinmemesine rağmen; arkadaşlarının Londra’ya gittikleri gözönüne alındığında kendisinin de Londra’ya gittiği kesinlik kazanmaktadır.( 2) Bu dönemde resim eğitimi amaçlı ilk kez subay veya askeri okul öğrencileri arasında Ferik İbrahim Paşa ve Tevfik Paşa dan sonra, Süleyman Seyyid ve Şeker Ahmet Paşa da Avrupa’ya gönderilen ressamlardandır. Ferik İbrahim Paşa'nın Yurt dışından ne zaman döndüğü bilinmemekte ise de Sultan Abdülmecid’e resim dersi verdiği ve portresini yaptığı bilindiğine göre Abdülmecid zamanında döndüğü ve Ferik (Korgeneral) rütbesine yükselerek Askeri Şura üyelliğinde bulunduğu ortaya çıkmaktadır.
Bu dönemde çok sayıda eser ürettiği Halil Bey’in Elvahı Nakşiye adlı kitabından anlaşılmakta ve bu eserlerinin Şeker Ahmet Paşa tarafından satın alındığı yazılmaktadır. Ne varki Şeker Ahmet Paşa tarafından satın alındığı söylenen taploları bu güne dek ortaya çıkmamıştır. Elimizde olan az sayıdaki taplolarına bakarak verebileceğimiz hükümler de o yüzden sınırlı olmaktadır.
İbrahim Paşa yetiştiği devre göre klasik ekole aittir. Ancak gerçek anlamda realizme inandığını kabul ettirecek çalışmaları da vardır. Bunlardan en önemlisi, Abdülmecid 'in portresidir. Sanatçının bu portreyi, Padişahın çehresindeki çiçek hastalığı bozukluklarını ihmal etmeden meydana getirmiş olması yüzünden Bursa 'ya sürülmüş olması, bize bu konuda bir fikir vermektedir.
Figürsüz Türk resim sanatını geliştiren asker ressamlar, eserlerini padişaha sunarak dikkat çekmek isteyen ilk ressamlarımızdan biri hatta ilkidir. Büyük ihtimalle, kamuoyunun o günkü anlayışı yüzünden fiğürsüz resimler yapmaya özen gösteren ve çok az sayıda portre örnekleri yapan İbrahim Paşa 'nın çoğu peysaj ve natürmort olan eserleri arasında II. Abdülaziz 'in bir portresinin de bulunduğu bilinmektedir. Ressamlarımızın piri sayılması gereken bu sanatçımızın sanat değeri ancak eserleri bulunduğu zaman daha çok aydınlanmış olacaktır.( .kimkimdir.gen.tr/)
Ferik İbrahim Paşa, Ferik Tevfik Paşa ve Hüsnü Yusuf gerçek anlamda resim sanatını ilk uygulayan ressamlarımızdır. Bu sanatçıların tarz olarak belirgin bir tarzlarının olmadığını da eklemek gerekir, ancak temel teşkil etmesi açısından oldukça önem taşırlar. Bu devirde yetişen ressamlarımız, kendilerine özgü realist çalışmalarla dikkati çekmişlerdir. Bunlardan birisi de Ferik İbrahim Paşa'dır.(3)
Sanatçı yetiştiği döneme göre klasik ekole ait olmasına rağmen; gerçek anlamda realizme inandığını kabul ettirecek en önemli eseri Abdülmecid 'in portresidir. Sanatçının bu portreyi, Padişahın yüzündeki çiçek hastalığı bozukluklarını ihmal etmeden oluşturmuş olduğu ve bu yüzünden de Bursa 'ya sürülmüş olması bunun kanıtıdır. II. Abdülaziz devrinde de itibar görmüş olan sanatçı 1891 yılında 76 yaşında Üsküdar’da öldü.. Usküdar Özbekler Dergahı’nda yatmakta olan Ferik İbrahim Paşa’nın çoğu peyzaj ve natürmort olan eserleri arasında II. Abdülaziz 'in bir portresinin de bulunduğu söylenmektedir.[4]
